Malaysia Htawng na pru wa ai Shd. Zau Hkun hte san / htai

Malaysia Htawng na pru wa ai Shd. Zau Hkun hte san / htai

Tsa Doi La
NINGNAW, 20-April-2010

Malaysia mungdan hta tara n shang nga ai maigan masha law law jahkring hkring rim hkrum nga ai re. Ndai hta tsinyam masha ni mung tara n shang bu htawt masha (Illegal Migrant) hku masat hkrum ai majaw rim hkrum ai law law rai nga ai.

KRC Ningnaw shiga dap na Tsa Doi la kaw nna, illegal Migrant mara amu hte htawng rawng nna bai lawt pru wa ai KRC hpung shang masha Nhkum Zau Hkun hpe hkyuk htawng a lam san / htai galaw da ai re.

NN; Chyeju hte hkau na mying hte buga shachyen shaga ya rit.
Z.Hk; Shaga mying gaw Zau Hkun ngu ai re. Amyu gaw Nhkum rai ga ai. Myitkyina, Shatapru na re.

NN; Hkau Malaysia hkyuk htawng du mat ai hpe chye lu ai, gara shara kaw galoi rim hkrum ai rai kun?
Z.Hk; 2008 ning, October 10 ya shani, Jalan Imbi kaw rim hkrum ai re. Tara shang laika buk (Passport) n lu ai majaw hkyuk htawng du mat wa ai hku re.

NN; Balik ni hkau hpe rim ai hpang shawng nnan gara de woi mat ai kun?
Z.Hk; Dang Wangi Balik hkyuk de re. Dai kaw 2,3 ya sharawng da nna she Sungai boluh htawng kaba de bai sa ma ai.

NN; N-nan rim hkrum ai shaloi Balik hkyuk kaw gara hku hkam sha ra ai rai?
Z.Hk; E..e`.. n loi na hku re. Rim hkrum yang gaw le i! Ga gaw n hkrum, Myen mung masha re majaw mung grai yu kaji ai hku rai ma ai.

NN; Htawng de nnan du wa ai shaloi gaw zingri ai lam, adup bye ai lam ni nga ai kun?
Z.Hk; Dai gaw shanhte ndai htawng kaw, shanhte na htawng rule (rit kawp) ngu na kun, ndai langai hte langai dip lu dip sha, ndai Pyada ni mung Pyada hku, shanhte mungdan masha ni mung mungdan masha hku, grau nna anhte Myen mung masha ni hpe gaw tsawmra yu kaji ai hku rai ma ai. Bai htawng kata kaw mung masha amyu hpan hkum rawng ai rai di, ndai English ga ni Malay ga ni n chye yang gaw tsawm ra yak ai hku re.

NN; Hkyuk htawng kata lani mi hta shat lu sha gaw gara hku jaw sha ai kun? Hpa baw shat mai ni jaw sha ai kun?
Z.Hk; Htawng kaw gaw jahpawt rai yang hpalap jaw lu ai. 11:30 daram rai jang jahpawt shat jaw sha ai. Shana de 3:30 hta shana maga shat kalang bai jaw sha ai. Hkyuk htawng kata na shat lu sha mu jang lasha langai raitim myi prwi si pyi hkrat ai hku re. Ta layung mi daram sha re ai jum hkrai hkrai nga ai nga kasha hte shat lachyup mi re ai hpe plastic hte makai da ai. Dai hpe sha hpyan sha ra ai. Lani mi 2 lang re. Hka mung dai nam dum kaw tinang hka shin ai dai sha lu ra ai hku re.

NN; Htawng kata yup shara gaw gara hku rai kun?
Z.Hk; Anhte hpe gaw (taqmif) langai kaw nga da shangun ai rai yang, dai taqmif langai kaw gaw, marai 90 jan 100 nga ai. Yawng dun katsi (wrHwvif;) kaw yup hpreng nna yup ra ai hku re.

NN; Htawng kata kaw bungli shangun ai kun?
Z.Hk; Bungli gaw n shangun ma ai.

NN; Law malawng gaw kaning re ai tara tawt lai ai majaw du wa ai rai kun?
Z.Hk; Law malawng gaw illegal (tara n shang nga ai) majaw rim hkrum ai law ai. Nanghpam lu sha, lagut damya hte sat hkat ai ni yawng mung grai hkum ma ai.

NN; Hkau htawng rawng ai ten ladaw hta KRC ni (shnr), nta masha ni sa lu jahkrum ai kun?
Z.Hk; Htawng rawng shata 4 ladaw hta gaw KRC kaw na mung, nta masha ni mung n lu sa jahkrum ma ai. Hpa majaw nga yang htawng de sa yang Passport ra ai hku re. Passport lu tim pyi ga hpe atsawm chye shaga ai ni a matu she loi ma ai.

NN; Htawng kade na hkra rawng ra nna galoi bai lawt pru wa lu ai kun?
Z.Hk; Shata 4 rawng ngut ai hpang, 2009 ning, February 10 ya shani htawng kaw na lawt ai. Hpang shani, ngai gaw maigan masha re majaw Camp ngu ai de sa hkrum nngai. Dai kaw rai nga, jam jau ai, myit garen ai, kaja wa nan tinang a prat hpe gara hku hkawm sa ra na, gara hku nga ra na ngu ai hpe dai Camp kaw du ai shaloi she chye na wa ai hku re.

NN; Camp kaw aten ladaw kade na hkra rawng ra ai kun?
Z.Hk; Shata 7 jan rawng ra ai hku re. August (17), 2009 ya shani she camp kaw na lawt wa ai re.

NN; Camp hte Htawng gaw gara hku shai ai lam ni nga ai kun?
Z.Hk; Tsawm ra shai ai. Shabung pyi n mai ai hku re. Htawng kaw gaw shanhte Malay masha ni mung, maigan masha ni mung lawm ai majaw loi yu ai hku re. Camp ngu ai kaw gaw anhte zawn re ai maigan masha ni sha du ai. Htawng kaw na pru ai hpang Camp kaw du ai. Dai kaw du yang tinang hkum kaw kap ai palawng langai labu langai rau sha kata de mai shang ai. Dai kaw tinang hpe singgu krin yawng jep ngut jang she Block kata de bang ma ai. Mi htawng kaw gaw n-ba kasha, panep kasha ni jaw ai. Ya Camp kaw gaw n jaw sai. Dai hku katsi la ai dun kaw panep, n-ba, bunghkum n lawm ai sha, dusat zawn di hpreng di yup ra ai.
Camp kaw gaw anhte Myen mung masha ni law ai. Shawng e manghkang kaba byin ai majaw anhte hpe gaw aten kade na tim Thai jarit de n bawn sai. Banglar, India, Iraq, Nangiria, Indonisia kaw na hkawt, yawng hpe arau bang da ai re. Dai maigan masha ni gaw tinang a sumtsan dat kasa rung de matut mahkai nna n bungli lakmat mari nna wa mai ai. Raitim anhte Myenmung masha ni law law gaw lawu lam sa wa ai re majaw lawt lam n nga ai hku re. Tara shang sa nna rim hkrum ai ni hpe mung Myen mung kaw na lit la ai lam n nga ai hku re.

NN; Hkau Camp rawng ai ten tinang Wunpawng sha ni mung rawng ai nga ai kun?
Z.Hk; Lawm ai. Anhte nga ai gaw Block E du hkra manga nga ai rai yang anhte Block B kaw 2, A kaw 2, C kaw marai 4, D kaw 2, E kaw num sha marai 3, yawng rai yang Wunpawng marai 10 jan daram nga ga ai.

NN; Htawng rawng ai hte Camp rawng ai ten machyi makaw hkrum wa yang tsi tsi lajang ya ai hte seng nna gara hku shai ai kun?
Z.Hk; Htawng kata kaw gaw machyi ai nga yang masa hta hkan nna mai byin ai daram yu ya ai. Raitim Camp kaw gaw machyi nna marawn shaga tim n na masu su, sa pyi n sa ya ma ai. Dai hku zaw la shingdang nna rawng da ma ai. Machyi htan wa nna grai sawng ai daram rai jang she Peracetamol langai daram jaw sha ma ai. Bai nna dai hku dun katsi kaw she hpreng nna yup ai majaw hkam n kaja wa ai. Jahkring hkring machyi wa ai. Marai langai jahkru yang yawng jahkru wa ai. Marai langai myi machyi yang yawng kaw bra nna yawng machyi ai. E... Dai zawn re tsi hpyi sha tim n jaw sha ai. Shanhte kaw tsi gawk ngu shamying da ai mung gaw nga ma ai. Raitim kalang ma n woi sa ai.

NN; Camp kaw rawng ai ten gaw KRC kaw na sa jahkrum ai lam nga ai kun?
Z.Hk; Nga ai. Ngai rawng ai shata 7 ladaw laman hta 2 lang sa jahkrum sai hku re.

NN; Dai zawn rai KRC kaw na sa du gawan ai ten hta hpa baw ni sa madi shadaw da ai kun?
Z.Hk; N-gun jaw ga sa tsun ma ai. Malu masha hte sapya zawn re ai ni sa jaw ai. Bai nna, tinang a amu mabyin hta hkan nna lawt pru lu na lam hpe gara hku tam yang mai na mahkrun hpe jawm jahkrup ai.

NN; Camp kaw na lawt wa ai gaw KRC a shakut shaja lawm ai majaw kun? (Shnr) Tinang hkrai gumhpraw ma hkam nna lawt wa ai hku kun?
Z.Hk; E.. Ndai Camp kaw na gaw gumhpraw kade lu ai wa raitim, n lu le na shadu ai. Hpa majaw nga yang gumhpraw rau hkan mung n mai ai. Ngai Jinghpaw rai yang, nye a gawng malai KRC ngu ai Uhpung uhpawng nga ai. KRC kaw nna she nye a malai UNHCR de hpyi nem ya na. UNHCR kaw na she seng ang ai Asuya hpe bai tsun na. Ndai mahkrun hku sha lawt mai ai re majaw KRC gaw ahkyak ai re ngu hkam la ai.

NN; Ya na zawn Malaysia kaw tsinyam tai nna htawng hkrat mat ai majaw gara hku hkam sha ai kun?
Z.Hk; E. Ndai Htawng kaw nga ai hte Camp kaw nga ai gaw grai shai ai re. Grau nna Camp kaw rai jang makam masham hkum, masha hpan hkum ai majaw grai chye kanawn ra ai. Tinang atsawm n rai yang mung atsawm n rai ai zawn manang ni shut ai mara mung tinang a mara tai wa ai. Sadi sahka hte grai chye nga ra ai. Grai chye shaga ra ai.

NN; Ya na zawn Malaysia kaw tsinyam sa tai ai a marang hkam sha ra ai hkyuk htawng tsinyam hte seng nna gara hku mu mada ai rai?
Z.Hk; Anhte ya na zawn Malaysia kaw tsinyam tai ra ai ten hkyuk htawng ngu ai hpe myit mung myit da, yen mung yen da, mai byin ai daram dingman ai hku sak hkrung hkawm sa yang gaw n hkrum sha na re ngu shadu ai. Karai Kasang makawp maga na hpe kam ai.

NN; Hkau hku nna Malaysia kaw nga ai tinang Wunpawng myu sha ni hpe gara hku htet mayu ai kun?
Z.Hk; Tsun ga nga yang anhte shada tsawra myit grai madun ra na hku re. Myit mung grai kaba ra na re. Hpa majaw i nga yang tinang rau amyu n bung ai, makam masham mung n bung ai mungdan kaw tinang na amyu tinang na rusai ngu ai gaw lachyawk mi daram sha nga ai majaw grai myit hkrum ra na re ngu kam ai. Hpa bungli raitim, shada jawm jahkrum ti, byin wa ai manghkang hpe mung shada jawm jahkrum, sharai la, shada sharin shaga madi shadaw rai yang gaw kaja na re.

NN; Kaga tsun mayu ai lam nga ai kun?
Z.Hk; Htawng kaw naw ngam nga ai anhte a manang ni, Wunpawng sai daw sai chyen grai naw nga ai. Matut nan shawng de rim hkrum ai ni mung nga wa na re. Shanhte hpe lu garum ai ngu gaw anhte a matu mai kaja dik ai lam re. Law malawng gaw dum n ta masha ni Myenmung de she re majaw n-dai kaw nga nga ai anhte ni shada yu gawn hkat ra na re.
Hkyuk htawng na lawt hkra garum lu ai gaw UN rai na re. Raitim UN hpe shadut jahkat na hte garum shingtau lu na gaw KRC re. Dai majaw KRC ningbaw ningla ni kaw nna, Karai Kasang a myi man yu let, tinang Wunpawng myusha tsinyam ni hpe matut nna naw garum la marit ngu ga saw mayu nngai.

NN;; Ya na zawn Balik Hkyuk, Htawng mahkrum madup lam hpe myit galu kalang htai ya ai majaw NINGNAW JOURNAL kaw na grai chyeju kaba sai hku re.
Z.Hk; Ngai mung grai chyeju kaba sai.